11/02/2015
Drs. Petra de Vries
Gezinsouders - 4 kinderen opnemen in eigen huis
Gehechtheid
Waar denk je aan bij hechting?
Definitie: Gehechtheid is de duurzame en liefdevolle band waarbij de ander uniek is en niet te verwisselen.
Aspecten:
- Troost zoeken in tijden van stress
- Duurzaamheid (innerlijk werkmodel)
- Continuïteit
- Wederkerigheid
- Een noodzakelijke basis voor een verdere gezondere ontwikkeling. Basisvertrouwen in jezelf. Iets over hebben voor een ander en goed voelen over jezelf. Vertrekpunt voor een sociale gewetens ontwikkeling.
Hechting en opvoeding
- Een veilige hechtingsrelatie tussen (pleeg)ouder en (pleeg)kind maakt dat kinderen hun gedrag en emoties beter reguleren.
- Wanneer en hoe zie je gehechtheid in het dagelijks leven?
Leraar en leerling. Reguleren van emoties voor kinderen.
Wanneer en hoe zie je gehechtheid in het dagelijks leven?
- In situaties die het hechtheidssysteem activeren (bijvoorbeeld bij spanning)
- Evenwicht tussen nabijheid zoeken en op onderzoek uitgaan. Blijdschap delen en genieten samen. Duidelijk oogcontact geeft het aan.
Oefening eigen gehechtheidsrepresentatie
- Neem een belangrijk persoon uit je jeugd in gedachten
- Schrijf 5 woorden op die hierbij naar boven komen
- Bij woord 1: waarom van belang voor jou?
- Hoe is het voor je om eraan te denken?
- Hoe beïnvloedt deze ervaring jou nu nog?
- Wanneer denk je hieraan
Hechtingsrepresentatie
- Innerlijk beeld van het zijn-met-de-ander
- Zelfvertrouwen
- Vertrouwen in anderen
- Wordt van jongs af aan opgebouwd
- Bouwstenen van hechting
Innerlijk werkmodel, hechtingsrepresentatie:
Is een ander wel te vertrouwen? Het is niet altijd warmte en veiligheid.
Factoren die hechting beïnvloeden
Factoren vanuit het kind:
- Gezondheid van het kind
- Aanleg van het kind
Factoren vanuit de opvoeder:
- Fysieke toegankelijkheid van de opvoeder
- Psychische toegankelijkheid van de opvoeder
- Gehechtheid van de opvoeder
- Stabiel opvoedingsklimaat
Bouwstenen van Hechting (Truus Bakker)
Belangrijke attitude van de ouders per bouwsteen van hechting
Eerste bouwsteen - Doel: meer veiligheid
- Meer zorg bieden
- Levensvoorwaarden scheppen (bijvoorbeeld eten, bed, eigen plek, speelgoed)
- Structuur en leiding bieden
- Reageren op behoeftes en signalen van het kind
- Lichamelijk contact
- Reguleren van emoties
- Oogcontact maken en (spiegelende) mimiek
Tweede bouwsteen - Doel: meer vertrouwen in de ander en openheid
- Meer gericht op het opbouwen van een vertrouwensrelatie
- Aandachtig en actief luisteren
- Volgen
- Meer nabijheid en herkenning van gevoelens en behoeftes; spiegelen
- Meer beschikbaar zijn, zonder je te laten manipuleren
- Meer meeleven, luisteren en meekijken met het kind; empathie tonen
- Meer actief in het geven van aandacht (ook als het kind er niet duidelijk om vraagt)
- Meer letten op non-verbale signalen van het kind en eigen non-verbaal gedrag
Derde bouwsteen - Doel: opdoen van vertrouwen door zelf te kunnen exploreren en ervaringen hierbij te kunnen delen, hulp kunnen vragen.
- Meer gericht op ondersteunen van eigen initiatieven van het kind
- Meer samen met het kind naar de wereld kijken en ervaringen delen zonder onmiddellijk in te grijpen
- Meer (veilige) ruimte geven, materiaal en omgeving afstemmen op niveau en mogelijkheden van het kind
- Beetje uitdagen, minder snel "invullen" en helpen
- Meeleven met frustratie zonder het voor het kind op te lossen
- Benoemen
Vierde bouwsteen - Doel: zelfstandig worden
- Contact houden met je eigen behoeftes
- Duidelijk zijn over je eigen wensen: ik-boodschappen geven
- Het kind én jezelf serieus nemen en onderhandelen; geven en nemen
- Het kind met rust laten als het geconcentreerd bezig is
- Niet te snel helpen en met oplossingen komen
- Het kind een eigen ruimte geven
- Het kind vertrouwen geven in eigen mogelijkheden
- Duidelijke grenzen stellen
- Niet bang zijn om een conflict aan te gaan (conflict hanteren)
Vijfde bouwsteen - Doel: zelfstandig eigen problemen kunnen oplossen en initiatieven nemen
- In vertrouwen het kind laten gaan
- Eigen leven kunnen hebben los van de ander
Bron: Bakker-van-Zell (2006) in Gehechtheid in Beeld Havermans, Vermeulen, Prinsen Uitgeverij SWP 2012
Veilig gehechte kinderen:
Veiligheidscirkel Hoffman Cooper Powell and Marvin
Onveilige hechtingen
Vermijdend Ambivalent
Cirkel van gelimiteerde veiligheid
Geen aandacht voor het kind
Kind is onzeker over de behoefte van de opvoeder
Voorbeeld gedragingen gedesorganiseerde gehechtheid
- Vermijden van oogcontact
- Geen affectie tonen naar familie/opvoeders
- Geen onderscheid (affectie) naar bekenden/vreemden
- Liegen
- Stelen
- Wreed naar dieren of personen
- Vreemde manier van spreken
- Ontbreken van schuldgevoelens
- Impulsief gedrag
- Ongepast seksueel gedrag
- Rol omkering (volwassen-kind)
- Overactiviteit
- Vernielen van spullen
- Eten schrokken
De Brug
Gehechtheid en neurobiologie
Vermeerdering van neuronen staat onder invloed van positieve ervaringen, responsiviteit van de opvoeder bevordert deze groei.
De hersenen wordt beïnvloed.
Neurologische Plasticiteit
Ervaring bevordert de ontwikkeling van neuronen en axionen, opvoeder sluit aan bij wat ze van het kind terug krijgt.
Peck, S.D. (2003)
De invloed van zorg op de hersenontwikkeling
- Huidcontact en aanraking
- Balansstimulering
- Onveilig gehechte kinderen gaan fysieke stimulatie vaak uit de weg maar hebben het wel nodig!
Bijvoorbeeld Romeinse kinderen uit adoptie
Meer zorg: meer contactplaatsen tussen hersencellen
Verwaarlozing en normale ontwikkeling
Ontwikkeling van het brein bij ernstige verwaarlozing
Perry & Pollard (1997)
Hoe reguleert een kind zijn stress zonder steun van ouders?
Door te bonken, wiegen
Door zichzelf aan te raken of pijn te doen
Door alles zelf te bepalen, controle
Door te rennen, druk te bewegen
Door macht over anderen uit te oefenen
Door TV te kijken
Door zich af te sluiten
Wat gebeurt er wanneer een mens stress ervaart?
